Plastic netjes de gracht in

Fundatie voor grasmatten massaal in oppervlaktewater

Door: bioloog Auke-Florian Hiemstra en plasticjager Daniël Siepman

Ze wegen maar 0,2 gram, maar het zijn er miljoenen.

Bij de herinrichting van de Lammermarkt in Leiden zijn in de grasmatten miljoenen plastic netjes verwerkt. Deze netjes dienen als wapening, zodat de grasmat beter bestand is tegen belasting gedurende evenementen. Daarnaast zou het gras beter bestand moeten zijn tegen zwaar verkeer. In de praktijk blijkt het allemaal veel minder rooskleurig en komen de netjes met tienduizenden tegelijk los. Vervolgens worden ze met de wind naar de naastgelegen singel geblazen en vinden we ze overal in de grachten.

Eerst niet herkend
Gedurende het vissen naar drijfvuil in de grachten kwamen we regelmatig deze geheimzinnige netjes tegen, maar we hadden geen idee waar ze voor waren. Nu we meer weten noteren we alle vindplaatsen en maken we een kaart. Netje(s) gevonden? Stuur een e-mail met de locatie!

Een klein deel van de 20.000 netjes die zijn verzameld door vrijwilligers

Kaart moet inzicht geven in verspreiding
Door alle waarnemingen weer te geven op een kaart hopen we de omvang van het probleem beter in beeld te krijgen. Gaan ze richting zee of stranden ze in de begroeiing? Over welke hoeveelheden hebben we het? Monitoring kan inzicht geven.

Meerdere netjes bij het Galgewater en dat is richting Noordzee

Hoe het begon
Hoewel we dus al langer netjes aantroffen in de grachten, kwam alles in een stroomversnelling toen bioloog Auke-Florian Hiemstra honderden netjes aantrof in een container bij de Unipercentrale (electriciteitscentrale in de binnenstad). Hier wordt drijfafval in gedeponeerd, waar honderden van deze netjes tussen bleken te zitten. Deze zijn samen met ander afval en organisch materiaal uit het koelwater verwijderd.
Gedurende een opschoonactie op 21 december 2019 troffen we een cluster van 18 netjes aan op het Galgewater en een netje in hartje centrum op de plek waar Oude en Nieuwe Rijn samenkomen. Ook bij de Hortus is een netje aangetroffen.

Netjes rapen
Op 28 december 2019 hebben we met vrijwilligers van onder meer Jutters Katwijk, Jutters Noordwijk, Vrienden van het Singelpark en Partij voor de Dieren afdeling Leiden in een sessie van anderhalf uur 20.000 netjes opgeraapt van de Lammermarkt. Bedenk hierbij dat we ons beperkten tot de los liggende netjes, de rest ligt nu nog met miljoenen in de grasmat en kan de komende jaren stukje bij beetje loskomen.
Aangezien de polypropyleen netjes zo’n driehonderd jaar meegaan, zullen er nog vele opruimsessies moeten volgen. Er is ook gesproken over een complete sanering van de grond, een zeer ingrijpende en kostbare optie.
Vooralsnog was onze actie een druppel op de gloeiende plaat. Nog steeds liggen er tienduizenden netjes zichtbaar tussen het gras, op kale plekken en langs de waterkant.

Gemeente stopt met gefundeerd gras
Half januari 2020 heeft gemeente Leiden besloten geen gebruik meer te maken van gefundeerd gras voor lopende en toekomstige projecten.

16 vrijwilligers rapen 20.000 netjes in 90 minuten

Netjes ook elders in Nederland en België gebruikt
Het blijkt dat de wapeningsnetjes ook met miljoenen in de grond zijn gestopt bij andere projecten. Meer exact gaat het om geëxtrudeerde polypropyleen netjes en ze zijn onder meer verwerkt bij deze projecten:

– Polderpark Cronesteyn waterspeelplaats, Leiden
– Manifestatieterrein Westergasfabriek, Amsterdam
– Evenemententerrein Park Transwijk, Utrecht
– Natuurgebied de Kattevennen, Genk (B)
– Parkeerterrein vliegbasis Soesterberg
– Middenberm Ookmeerweg en Plasmanlaan, Amsterdam
– Wegbermen Hoogland en Vathorst. Amersfoort
– Glazenwaslocatie Pré Wonen, Velserbroek

Enkele van de honderden netjes in de Nieuwe Mare

1025 netjes in de Nieuwe Mare
18 februari 2020
Auke-Florian Hiemstra trof vandaag honderden netjes aan in de Nieuwe Mare, op de hoek met de Lammermarkt. Alle netjes zijn opgevist en geteld, het bleken er 1025 te zijn! Het voornemen van de gemeente om de Lammermarkt periodiek op te ruimen heeft vooralsnog niet geleid tot resultaten.
21 februari 2020
Tijdens een drijfvuilsessie van Plastic Spotter nog eens 500 netjes op dezelfde locatie.
24 februari 2020
Opnieuw netjes aangetroffen in de Nieuwe Mare, nog niet opgevist.
11 maart 2020
De plastic wapeningsnetjes komen nog steeds massaal los uit de grasmat van de Lammermarkt. Vandaag 105 netjes uit het water van de Lange Mare gevist. Daarna nog eens 300 losse netjes langs de singelkant van de Lammermarkt. Dat was echter maar een monster, er liggen er weer dui-zen-den. Nog nét op de kant, maar klaar om de singel in te waaien en dat gaat momenteel dag-in-dag-uit door.

Harde wind blaast netjes over straat?
De grote hoeveelheid plastic netjes in de Nieuwe Mare suggereert dat de wind de netjes op transport neemt. Ze waaien tweehonderd meter over straat en komen met de harde westelijke wind van de laatste tijd uiteindelijk in het water van de Nieuwe Mare terecht.

29 mei 2020 – droogte maakt netjes met duizenden los uit ondergrond
De aanhoudende droogte leidt ertoe dat de grasmat van de Lammermarkt in rap tempo aan het vergelen is. Overal verschijnt los zand vol met plastic netjes. Een wandeling over het terrein liet zien dat er weer duizenden netjes los zijn gekomen. Ook vonden we weer volop netjes in de Singel en de omliggende grachten.