Opschoonactie Burcht

Opschoonactie waterput Burcht Leiden

Het opruimen van de zeven meter diepe put van de Burcht in Leiden op 7 mei 2018 valt zonder twijfel onder de meer spectaculaire projecten op deze site! Onder de vlag van Onder water in Leiden zijn vrijwilligers urenlang in de weer geweest om de stroom aan afval uit de put omhoog te takelen, te inventariseren en na te kijken op interessant dierenleven. Zo’n honderd emmers zwerfafval, vermengd met de nodige modder vonden hun weg naar het daglicht. 

De amateurspeleoloog daalt af
Vooraf hebben we een ladder laten zakken in de put. Met masker, veiligheidshelm, hoofdlamp, een aparte veiligheidslijn en andere maatregelen om een veilige gang van zaken te waarborgen, propte ik me door het kleine luikje in het rooster van de put dat vooraf door medewerkers van de gemeente Leiden was geopend. Daarna zeven meter in toenemende duisternis en koelte naar de bodem van de put afdalen waar ik een keur aan afval aantrof. Om me heen de oeroude muur van de waterput waar grondwater langs naar beneden sijpelde. Heel bijzonder om op zo’n plek te kunnen werken.

Emmers af en aan
Het team boven liet emmers aan lange touwen naar beneden zakken die ik vulde met blikjes, flesjes, verpakkingen, muntgeld, een rugzak met inhoud en allerlei andere rommel. Vanwege de krapte van het luikje werd besloten de ladder gedurende het werk omhoog te halen.
Terwijl ik heerlijk koel stond te scheppen stonden de mensen boven in de brandende zon te zwoegen om alles omhoog te takelen en te inventariseren. Geen geringe opgave, want het ging om zeker honderd emmers.

Meest bijzondere / bizarre vondsten: een Samsung smartphone, een rugzak met inhoud en een golfbal. Verder honderden blikjes en plastic flesjes en andere eenmalige verpakkingen. Het hele overzicht:

  • 347 blikjes
  • 120 plastic flesjes
  • 18 rietjes
  • 375 snoepverpakkingen
  • 25 aanstekers
  • 19 shagverpakkingen
  • 37 plastic bekertjes
  • 73 Euromunten van 5 cent tot € 2,-
  • 5 festivalmunten
  • 2 plastic munten
  • 5 batterijen
  • 12 stuks kinderspeelgoed
  • 1 halve barbiepop
  • 1 speen
  • 2 Kindersurprise eieren
  • 1 smartphone Samsung
  • 3 fritessausbakjes
  • 3 pasjes van één persoon (onder meer CJP)
  • 1 boxershort
  • 1 rugtas met inhoud
    (etui, rekenmachine, schriften, etc)
  • 1 tandpastatube
  • 12 merkstiften, pennen en potloden
  • 1 injectiespuit zonder naald
  • 1 terrasstoel in circa 20 stukken
  • 19 doppen van plastic flesjes
  • 3 kroonkurken
  • 1 paar gympen
  • 1 gasampul
  • 2 Zippo lighter fluid
  • 4 deodorant
  • 1 golfbal
  • 1 rood balletje
  • 1 kam
  • 7 metalen bestek
  • 3 plastic bestek
  • 2 vuilniszakken met takken
  • 3 betonijzer / ander ijzer
  • 13 stukken glas
  • 4 glazen flessen
  • 1 brilmontuur

Toeristische trekpleister
De Burcht is een belangrijke toeristische trekpleister voor de stad, maar vandaag lag de focus duidelijk op de put! Terwijl ik beneden aan het werk was hoorde ik in diverse talen de vragen galmen. Prachtig waren de uitroepen van verbazing als bezoekers in de gaten kregen dat er daar beneden iemand zat! Het was een goede gelegenheid om passanten opnieuw te wijzen op het belang van het schoonhouden van de leefomgeving. Maar geïnteresseerden konden ook hun licht opsteken over de biologische kant van het verhaal.

Foto: Gerard van der Klugt

Een habitat voor klein leven
Niet alleen werd gekeken naar het afval, maar ook in hoeverre er dierenleven op de bodem van de put voorkwam. Insectenspecialist Gerard van der Klugt is enthousiast over de vondst van de ‘juweeltjes’ (Andriscus dentiger, de kleine roze pissebedjes). Hij vertelt: “Dat het juweeltje zo zeldzaam (of weinig gevonden) is, had ik niet gedacht. In Waarneming.nl van de laatste drie jaar alleen onze waarneming en enkele in grindgat Oost-Maarland. En wij hebben er gelijk 100!”

Steven IJland mailt over de de vondst van een spin: “Mooi, zo’n bijzondere vondst. De spin is een vrouwtje van Palliduphantes pallidus (geknot bodemwevertje), een soort die ook graag in grotten leeft, dus zo’n put past wel in zijn voorkeuren.”

Overzicht aangetroffen diertjes

  • grote steenloper (duizendpoot)
  • springstaart – pogonognathellus spec
  • kelderpissebed (in grote hoeveelheden)
  • geknot bodemwevertje
  • ruwe pissebed
  • juweeltje (roze pissebed)
  • miljoenpoot – julidae spec
  • dwerghangmatspin – linyphiidae spec
  • lichte aardslak
  • zwarte /donkere wegslak
  • borstelworm – tubifex spec.
  • diverse soorten regenwormen
  • grote regenworm (in grote hoeveelheden)

Ruud Sep van het Leidsch Dagblad interviewde onder meer de (insecten)deskundigen Leon Olsthoorn, Hans Adema en Gerard van der Klugt over de slakken, pissebedden en miljoenpoten die uit de put kwamen. Het leverde de volgende dag een leuk artikel op in de krant.

Terug naar de zon
Na enkele uren in de koelte van de put te hebben gewerkt weer langs de lange ladder omhoog, terug naar het daglicht. En wat een licht! Echt even wennen. Om me heen zag ik het resultaat van alle inspanningen van de mensen boven. Spectaculaire hoeveelheid afval, maar ook een flinke lijst aan al dan niet bijzondere diertjes. Intussen was het zicht in de put heel anders: een mooie afvalvrije bodem. Nog steeds zonder water, maar dat was ook de verwachting. Voor het inmiddels teruggeplaatste dierenleven is het wellicht allemaal wat te netjes geworden, maar de verwachting is dat de verder ongewijzigde condities de populaties goed in stand zullen houden.

Alles weer naar beneden
Nadat alles zeven meter omhoog getakeld was moest alles weer naar beneden gesjouwd worden over de lange trap naar de toegang van de Burcht. Zo’n vijftig vuilniszakken vol afval neergezet op een plek waar de gemeentereiniging gemakkelijk bij kon komen. Voor we het in de gaten hadden was alles alweer opgehaald.

Zie ook

Met dank aan